हेलो सेन्सेइ - (५७) डिपेन्डेन्टहरुको विवरण ठीक दुरुस्त राख्ने गरौं, नत्र समस्या पर्न सक्छ

टोकियो – जापानमा रहेका नेपालीहरुका लागि भिसा, यहाँको करप्रणाली, व्यवसायिक कारोवारको लेखा व्यवस्थापन र सो संग सम्बन्धित लाग्ने कर लगायतका विविध बिषयमा जानकारी होस भन्ने उद्देश्यले सुरु गरिएको स्तम्भ ‘हेलो सेन्सेइ !’ मा यसपटक हामी परिवारका आश्रित सदस्यहरूको बारेमा कर, सामाजिक बीमा र भिसासंग सम्बन्धि बिषयमा जानकारी गराउने प्रयास गरिएको छ । आश्रितहरू भन्नाले जीवनयापनका लागि आर्थिक सपोर्ट गर्दै आउनुभएको परिवारका सदस्यहरू जस्तै आफ्नो श्रीमान-श्रीमती, बच्चा, दाजुभाइदिदीबहिनी, बुबाआमालाई जनाउँछ । उहाँहरुको जीबनयापनकाका लागि आर्थिक सपोर्ट गर्दै आउनुभएको छ भने कर, सामाजिक बीमा सस्तो हुन सक्छ ।

हरेक वर्ष परिवारका आश्रित सदस्यहरुको विवरण गेन्सेन बनाउने बेलामा कम्पनीलाई जानकारी गराउनुपर्दछ । कम्पनीले उपलब्ध गराएको निर्भर छुटको घोषणा’ (Fuyoukojoshinkokusho) पत्रमा आफ्नो परिवारका आश्रित सदस्यहरुको विवरण लेखी कम्पनीमा बुझाउनुपर्दछ । कम्पनीमा प्रवेश गर्दा र त्यसपछि हरेक वर्षको नोवेम्बर देखि डिसेम्बरसम्ममा कम्पनीले यो फाराम उपलब्ध गराउँदछन् ।

१. परिवारका आश्रित सदस्यहरु हुँदाको करको सम्बन्धमाः यदि परिवारका कुनै सदस्य जापानमा बस्छन् र उनीहरूको वार्षिक आय १ सय ३ मान येन वा सो भन्दा कम छ भने ती सदस्य आश्रित मानिने छ र कर सस्तो हुने छ । श्रीमान-श्रीमती पनि वार्षिक आय १ सय ३ मान येन भन्दा कम भएमा आश्रित परिवारमा समावेश गर्न सकिन्छ । यदि श्रीमान-श्रीमतीको आम्दानी १ सय ३ मान येन भन्दा बढी छ र २ सय १ मान येन वा कम छ भने आश्रितमा समावेश गर्न सकिँदैन, तर विशेष छूटको (Haigūshatokubetsukōjo) कारण कर सस्तो हुन जान्छ ।

जापानको नियम अनुसार रोजगारीका संलग्न जो कसैको तलबमा दुई प्रकारका कर लाग्छ । आयकर (राष्ट्रिय कर) र आवासीय कर (सिटी कार्यालय कर) । आयकर तलबबाट काटिने कर हो र काम गर्ने कम्पनीले राष्ट्रलाई तिर्नुपर्दछ । आवासीय कर अवस्था हेरिकन तलबबाट काटिने वा सिधै सिटी कार्यालयमा गएर तिर्नुपर्ने पनि हुन्छ । परिवारका सदस्यहरु जति धेरै आश्रित हुन्छन त्यति नै तपाईको तलबको कर कम लाग्छ । १६ वर्षभन्दा कम उमेरका बच्चाहरु भएको हकमा आयकर कम हुँदैन तर आवासीय कर कम हुन सक्छ ।

नेपालमा भएका आश्रितको हकमा सम्बन्धित ब्यक्तिको नाममा रहेको खातामा पैसा पठाएको हुनुपर्दछ । यो वर्ष २०२२ सम्म थोरै मात्र पैसा पठाएको भए पनि आश्रितमा राख्न सकिन्थ्यो भने अब उप्रान्त भने नेपालमा भएका परिवारका सदस्यहरुलाई आश्रितका राख्न परेमा हरेक सदस्यलाई छुट्टाछुट्टै पैसा पठाएको हुनुपर्दछ । यदि कुनै एक सदस्यलाई मात्र पैसा पठाएको अवस्था हो भने पैसा पठाएको व्यक्तिलाई मात्र आश्रितमा राख्न सकिन्छ । यसका अतिरिक्त नाता प्रमाणपत्र र विवाह प्रमाणपत्रहरू प्रत्येक वर्ष कम्पनीमा पेश गनुपर्दछ ।

आगामी वर्ष २०२३ देखि जापानबाहिर रहेका आश्रितहरूको हकमा करको नियम परिवर्तन हुने भएको छ । जापान बाहिर रहेका परिवारका सदस्यहरू जो जापानमा दर्ता छैनन् र उनीहरु ३० देखि ७० वर्षसम्मको उमेरका छन् भने उनीहरूलाई प्रत्येक वर्ष जापानबाट ३८ मान येन वा सोभन्दा बढी रकम पठाएको भए मात्र आश्रितमा राख्न पाईन्छ । यद्यपि पति वा पत्नीको हकमा भने थोरै मात्र रेमिट्यान्स गरिएको छ भने पनि स्वीकार्य हुने छ ।

तसर्थ, यस वर्ष २०२२ को डिसेम्बर ३१ सम्म परिवारका आश्रित सदस्यहरूका लागि रेमिट्यान्स रकमसम्बन्धी नियम खुकुलो रहेकाले थोरै रकम भए पनि अनुमति दिइएको छ । त्यसैले नेपालमा हुने सदस्यलाई सहयोग गरिराख्नु भएको र अझै पैसा पठाउनुभएको छैन भने थोरै रकम भए पनि पैसा पठाउनुपर्ने हुन्छ ।

गेन्सेनमा आश्रित पति-पत्नीको नाम समावेश गरिएको छ भने पनि सिटी कार्यालयले आश्रितको वार्षिक कमाई धेरै भएको खण्डमा आश्रितबाट हटाइदिन सक्छ । कर प्रमाणपत्र अध्यागमन कार्यालयमा पनि पेश हुने हुँदा, यदि पति-पत्नीलाई कर प्रमाणपत्रको आश्रितमा नरहेको थाहा भएमा आश्रितले के कति काम गरेको हो भन्ने बारेमा छानबिन गरिने छ ।

२. परिवारका आश्रित सदस्यहरूको सामाजिक बीमा सम्बन्धमा : कार्यरत कम्पनीमा सामाजिक बीमा (स्वास्थ्य बीमा र पेन्सन) प्रक्रिया गरिएको छ भने आश्रितहरू पनि सामाजिक बीमामा समाविष्ट हुन सक्दछन् । जापानमै भएका आश्रित सदस्यको वार्षिक आय १ सय ३० मान येन वा सो भन्दा कम छ भने आश्रितमा समावेश गर्न सकिन्छ । त्यस्तो सदस्यको सामाजिक बीमा (स्वास्थ्य बीमा र पेन्सन) गरिएको छ भने राष्ट्रिय स्वास्थ्य बीमा र राष्ट्रिय पेन्सनको लागि सिटी कार्यालयमा भुक्तानी गर्न पर्दैन । यदि सो बापतको रकम तिरिसक्नु भएको छ भने सिटी कार्यालयले सो रकम फिर्ता गर्नेछ ।
ध्यान दिनुपर्ने यो छ कि कर आश्रितहरूको लागि १ सय ३ मान येन र सामाजिक बीमा आश्रितहरूका लागि १ सय ३० मान येनको आय रकम फरक छ ।
जापान बाहिर रहेका परिवारका सदस्यहरू जो सिटी कार्यालयमा दर्ता छैनन् उनीहरु जापानको सामाजिक बीमा (स्वास्थ्य बीमा, पेन्सन) को सुबिधा लिन सक्ने छैनन् ।

३. परिवारका आश्रित सदस्यको भिसा सम्बन्धमा : आश्रितमा रहेका सदस्यहरु पारिवारिक भिसा (Dependent Visa) सम्बन्धि घटनाहरु बढ्दोक्रममा रहेको पाईन्छ । पारिवारिक भिसा भनेको परिवारका आश्रित सदस्य जस्तै श्रीमान वा श्रीमती र बच्चाहरुको भिसा हो । बाबुआमालाई पारिवारिक भिसामा बोलाउन मिल्दैन । यो भिसा परिवारसंगै बस्न र जीबन यापनका लागि दिईएको भिसा भएकाले सामान्यतयाः काम गर्न पाइदैन । काम गर्न चाहेको खण्डमा इमिग्रेशनमा सिखाकुगाइखाचुदोउ क्योउखा (काम गर्न पाउने अनुमति) लिनुपर्दछ । यो प्राप्त भएमा हप्ताको २८ घण्टा काम गर्न पाईन्छ । परिवारका आश्रित सदस्य यदि नेपालमा छन् भने त्यसको जानकारी सहि तरिकाले गराउनुपर्दछ । उक्त जानकारीको आधारमा तयार गरिएको गेन्सेन पेपरको रेकर्ड सिटी कार्यालयमा राखिन्छ र त्यसैको आधारमा करको प्रमाणपत्र जारी गरिन्छ ।
आश्रितमा राख्न मिल्ने परिवारका सदस्य नेपालमा भए पनि सो को जानकारी नगराईएका कारण कर प्रमाणपत्रमा नाम उल्लेख छुट्न गएमा पछि बच्चा जापान बोलाउँदा वास्तवमै आश्रित हो वा होईन भन्ने बिषयमा इमिग्रेशनमा समस्या पर्ने गरेको घटनाहरु पनि छन् । यसैगरी पहिले बच्चाहरुको नाम उल्लेख गरिएको र हाल हटाइएको जस्ता घटनाले नाता प्रमाणितमा आशंका हुने गरेको अवस्था पनि छ । परिवारका आश्रित सदस्यहरु धेरै भएमा कर सस्तो हुन्छ तर नेपालमा भएका परिवारका आश्रित सदस्य धेरै भएमा कर प्रमाण पत्रमा कर शुन्य येन भै आवासीय कर पनि शुन्य येन नै भएमा जापानमा औसत जीवन यापन संभव छैन भनि नेपालबाट धेरै परिवार बोलाउन नसकिएका घटनाहरु पनि छन् ।
स्थायी (एइजु) भिसा आबदेन गर्दा बेला खाजेस्योमेइस्यो ५ बर्षको इमिग्रेशन बुझाउनुपर्ने हुन्छ । त्यो ५ बर्षको बिचमा नेपालमा भएको परिवारका सदस्यलाई कहिले आश्रितमा राख्ने कहिले नराख्ने गर्नाले शंकाको घेरामा पर्ने गरिएको कारण स्थायी भिसा नदिएको घटना पनि छन् ।

Resource Person: Ogawa Bunkei
Translated by: Bishnu Tiwari
Licensed tax accountant, Gyoseisyoshi Lawyer
Email: [email protected] or [email protected]
Tel: 03-6903-8817 Mob.070-4339-4972

प्रकाशित मिति: मंगलबार, मंसिर २०, २०७९

प्रकाशित समय: ११:३२:०२