हेलो सेन्सेइ - (३८) यसकारण महत्वपूर्ण छ, जापानमा स्याखाइ होउकेन

टोकियो – जापानमा रहेका नेपालीहरुका लागि भिसा, यहाँको करप्रणाली, व्यवसायिक कारोवारको लेखा व्यवस्थापन र सो संग सम्बन्धित लाग्ने कर लगायतका विविध बिषयमा जानकारी होस भन्ने उद्देश्यले सुरु गरिएको स्तम्भ ‘हेलो सेन्सेइ !’ मा यस पटक हामी जापानमा स्याखाई होउकेन (स्वास्थ्य बीमा तथा पेन्सन प्याकेज) सम्बन्धमा जानकारी गराउने प्रयास गरिएको छ ।

कम्पनीबाट स्याखाई होउकेन आवेदन गर्दा स्वास्थ्य बीमा र पेन्सन संगै प्याकेजमा गर्नुपर्दछ । कम्पनीबाट गरिने पेन्सन प्रक्रियालाई कोसेइ नेन्कीन भनिन्छ । जापानको कानून अनुसार खाबुसिकी खाइस्या वा गोउदोउ खाइस्या जस्ता कम्पनीको हकमा अनिवार्य स्याखाई होउकेन छिर्नुपर्दछ । जसअनुसार कम्पनीमा कार्यरत कर्मचारीहरु र कम्पनीको मालिक यस प्रक्रियामा सामेल हुनुपर्दछ । कम्पनीमा मालिक मात्र १ जना भए पनि यो प्रक्रिया गर्नुपर्दछ । कम्पनी नभई व्यक्तिगत व्यवसाय (कोउजिन) को हकमा पूर्णकालिन कर्मचारी ५ जना भन्दा बढी भएमा मात्र स्याखाई होउकेन छिर्नुपर्दछ । व्यक्तिगतरुपमा गरिएको रेस्टुरेन्ट ब्यवसाय हो भने पूर्णकालिन कर्मचारी ५ जना भन्दा बढी भए पनि स्याखाई होउकेन नछिरे पनि हुन्छ । व्यक्तिगत ब्यवसायको मालिकले स्याखाई होकेन छिर्न मिल्दैन, कर्मचारीको मात्र प्रक्रिया गर्नुपर्ने हुन्छ ।

कम्पनीबाट स्याखाई होकेन छिरेको व्यक्तिले सिटी अफिसको राष्ट्रिय स्वास्थ्य बीमा र पेन्सन तिर्नुपर्दैन । परिवारका आश्रित सदस्यहरूको हकमा कम्पनीबाट स्याखाइ होउकेन प्रक्रिया गरिएको छ भने परिवारका आश्रित सदस्यहरुको पनि स्याखाई होउकेन छिर्न मिल्छ । यस्तो अवस्थामा आश्रितहरुको स्याखाई होउकेनको बिल छुट्टै तिर्नुपर्दैन । तर आश्रितको वार्षिक कमाई १ सय ३० मान येन भन्दा तल हुनुपर्छ । यदि आश्रितको आम्दानी वार्षिक १ सय ३० मान येन भन्दा बढी छ भने त्यस्तो अवस्थामा छुट्टै प्रक्रियामा गई स्वास्थ्य बीमा र पेन्सन बापतको बिल तिर्नुपर्दछ ।

कम्पनीबाट स्याखाइ होउकेन गरेको अवस्थामा कम्पनीले प्रत्येक महिना देहायअनुसार बिल भुक्तानी गर्नुपर्दछ ।
स्वास्थ्य बीमा बापत तलबको ११ दशमलव ६४ प्रतिशत कोसेइ नेन्कीन बापत तलबको १८ दशमलव ३० प्रतिशत गरी जम्मा तलबको लगभग करीव ३० प्रतिशत हुन आउँछ ।
यो रकम मध्य कम्पनीले देहायअनुसारले प्रत्येक महिना कर्मचारीको तलबबाट कटाउँदछन् । स्वास्थ्य बीमा बापत तलबको ५ दशमलव ८२ प्रतिशत, कोसेइ नेन्कीन बापत तलबको ९ दशमलव १५ प्रतिशत गरी जम्मा तलवको करीव १५ प्रतिशत हुन्छ । यसैगरी बोनस भएको बेलामा पनि स्याखाइ हाउेकेन हिसाब गरी तलबबाट कटाई राष्ट्रलाइ तिर्नुपर्दछ ।
गणना आधारभूत सूचना (Santei Kiso no Todokede) स्याखाई होकेनको प्रक्रिया गरिसकेपछि प्रत्येक बर्ष पेन्सन कार्यालयलाई बुझाउनुपर्ने कागजपत्र हुन्छ र यसैलाई सान्तेइ किसो तोदोकेदे भनिन्छ । यो कागजपत्र स्याखाई होउकेनको प्रक्रिया गरिएको ओनर र कर्मचारीको प्रत्येक बर्षको ४, ५, ६ महिनाको तलब लेखी पेन्सन कार्यालयमा बुझाउनुपर्ने हुन्छ । यसमा लेखिएको ४, ५, ६ महिनको औसत तलबको हिसाब गरी ९ महिनाबाट एक वर्षको अबधिका लागि भुक्तानी रकम निर्धारण गरिन्छ । प्रत्येक महिना स्याखाई होउकेनको तिर्नुपर्ने रकमको हिसाब गर्ने भने होइन । त्यसैले यदि ४ बाट ६ महिनासम्मको तलब ओभर टाइमले गर्दा धेरै भएको छ भने औसत तलब पनि बढ्ने हुँदा ९ महिनाबाट एक वर्षको अबधिको स्याखाई होउकेनको तिर्नुपर्ने रकम पनि बढ्न सक्छ र त्यसरी नै तलबबाट काटिने स्याखाई होउकेनको रकम पनि धेरै हुन्छ ।
स्याखाई होउकेन छिरेको महिला कर्मचारी सुत्केरी बिदा लिएको बेला, सुत्केरी भन्दा ६ हप्ता अघि र सुत्केरी पछिको ८ हप्ता पछिसम्मको स्याखाई होउकेनको बिल शुन्य हुन्छ । सुत्केरी भएपछि बच्चा हुर्काउनका लागि बिदा लिएमा बच्चा ३ बर्ष हुने बेलासम्म स्याखाई होउकेन शुन्य येन हुन्छ । यो अवस्थामा पेन्सन कार्यालयमा प्रक्रिया गर्नुपर्दछ ।

Resource Person: Ogawa Bunkei
Licensed tax accountant, Gyoseisyoshi Lawyer
Email: ogawa@saitama-kaikei.net or samudra@samudrapari.com
Tel: 03-6903-8817 Mobile 070-4339-4972