Deneme Bonusu Veren Siteler
शुक्रबार, पौष १२, २०८१
Friday, December 27, 2024
मध्यमार्गी नेताको अभावमा सहमति टरेको टर्‍यै छ 
राष्ट्रपति डा. रामवरण यादवले सहमतीय सरकार गठनका लागि दुई पटक राजनीतिक दलहरुलाई समय दिए । छलफल धेरै भए । बैठक, बाझाबाझ, चर्काचर्की भए तर सहमति भएन । सहमति हुने छाँट पनि देखिदैन ।
सहमतिभन्दा विमतिका कुरा बढ्ता हुन थालेका छन् । दलहरुमा गम्भीरता पटक्कै देखिँदैन । बरु दलहरु राष्ट्रपतिले गरेका काम संविधानसम्मत् छन् कि छैनन् ? सरकार कामचलाउन हो कि हैन ? राष्ट्रपति आफैं कति संवैधानिक छन् ? यस्ता बेतुकका कुरा हेदैछन् । संविधानमा कसको पल्ला भारी छ अर्थात् को बढी संवैधानिक भन्नेमा विषय अल्झिएको छ ।
चार वर्षे संविधानसभा गठनदेखि नै राजनीतिक दलहरु मुलुकभन्दा बढी सत्ता र स्वार्थ केन्दि्रत भएको छर्लंग छ । उनीहरुलाई मुलुक चाहिएको छैन, विकास चाहिएको छैन, हाम्रा सन्ततिको भविष्य चाहिएको छैन ? मानौं उनीहरु नै सर्वैसर्वा हुन् । उनीहरुको अड्डीमा मुलुक अडि्करहन्छ ।
यी सवै घटनाक्रम हेर्दा यसको पृष्ठभूमि एकपटकै हेर्नपर्ने हुन्छ । अहिलेको सहमतीय राजनीतिको पृष्ठभूमि के ? उही १२ बुँदे समझदारी वा ०६२/०६३ को जनआन्दोलन र मधेस आन्दोलन नै हो । त्यसबेला रातारात समझदारी हुने, रातारात संविधान लेखिने । संविधानसभा चुनावपछि कोही पनि सहमतिमा आउनै नचाहने ? के उल्का हो यो ?
पृष्ठभूमिलाई फेरि दोहोर्‍याउने हो भने त्यसबेला र अहिलेको राजनीतिमा केही उतार चढाव आए । विषय ठूलो केही छैन । त्यसबेलाका मध्यमार्गी राजनीतिज्ञहरु, मध्यमार्गी नागरिक समाजहरु बायस (एकपक्षीय) भए, एकांकी भए । असमझदारीको जगजगीमा यसपटक हामी केही मध्यमार्गी राजनीतिक नेताहरुलाई हामी सम्झौं ।
Comments:

तत्कालिन राजनीतिको एउटा मियो थिए, गिरिजाप्रसाद कोइराला । जीवनभर उनले राजनीतिक कति फोहोरी बनाए, दुर्गन्धित बताए । त्यसको बहस पछि गरौंला, इतिहासकारले खोज्लान् । तर एकाएक मध्यमार्गी नेता भएर निस्किँदा कोइराला मियो बने । सवैले माने । उनी अभिभावक बने । फलतः १२ बुँदे समझदारी भयो ।

एमालेका तत्कालिन महासचिव माधवकुमार नेपालले पनि विद्रोही माओवादीलाई मुलधारमा ल्याउन कसरत गरे । राजनीतिक त्याग देखाए । १२ बुँदे समझदारीको पृष्ठभूमिमा भएका धेरै वार्ता र संवाद्मा निरन्तर लागे ।

बामदेव गौतम । अर्का मध्यमार्गी राजनीतिज्ञ थिए त्यसताका । संसदीय खेलमा बढो घिनलाग्दो काम गरी पुनः एमालेमा फर्किएका उनको प्रोफाइल मध्यम थियो, उनले तत्कालिन विद्रोही माओवादीलाई राजनीतिक मुलधारमा ल्याउन भूमिका खेले । उनीसँगै एमालेका युवराज ज्ञवाली पनि विद्रोही माओवादीलाई मुलधारमा ल्याउन रोल्पा, दाङलगायतका जिल्लामा पत्र बोकेर लागे ।
तत्कालिन कांग्रेस केन्द्रीय सदस्य कृण्णप्रसाद सिटौला आफ्ना नेता गिरिजाप्रसाद कोइरालाको प्रतिनिधि बनेर सहयोगी भूमिका खेले । कतिपय राजनीतिक अडानलाई मध्यस्थता गरी सहमतिमा ल्याउन सिटौलाले पनि योगदान लिएका थिए ।
तत्कालिन नेकपा मसालका महामन्त्री अर्धभूमिगत नेता नारायणकाजी श्रेष्ठले पछाडि बसेर सहमतिका लागि समय खर्चिए । सहमति निर्माणका लागि पहल गरे । कतिपय राजनीतिक दृष्टिकोण र मतभेदलाई सहमतिमै रुपान्तरण गरे ।
तत्कालिन प्रजातान्त्रिक कांग्रेसका सभापति शेरबहादुर देउवा, जनमोर्चाका नेता अमिक शेरचन, नारायणमाज विजुक्छे, भरतविमल यादवजस्ता नेताहरुले आफ्नो राजनीतिक स्वार्थ देखाएनन् । सानो पार्टीको भाग खोजेनन् । राजनीतिक अडानले अड्क्यारहेनन् ।
यी राजनीतिका शीर्ष नेताहरु एकाएकम मध्यमार्गी बनेर प्रस्तुत हुँदा उच्चस्तरीय राजनीतिक सहमति भयो । १२ बुँदे समझदारीको जगमा ०६२/०६३ को आन्दोलन उठ्यो, राजतन्त्र फालियो, हिन्दू राष्ट्रबाट मुलुक धर्मनिरपेक्ष राष्ट्र भयो । राज्यका हरेक निकायमा ३३ प्रतिशत महिला अनिवार्य गरियो ।
राजनीतिक दलहरुलाई बाटो देखाउन तत्कालिन नागरिक समाजको भूमिका, नेपाली पत्रकार जगत्को भूमिका र न्याय क्षेत्रले पनि गुण लगाएको छ । नागरिक समाज एक थियो, दलहरुलाई पछि राखेर आफू अघि हिडेकै हो । पत्रकारहरु चुनौतिपूर्ण अवस्थामा लोकतन्त्र स्थापनाका लागि र गणतन्त्र ल्याउन लागेकै हुन् । कानुन क्षेत्रले लोकतन्त्रका लागि न्यायालयबाटमात्र होइन सडकबाट पनि बहस पैरवी गर्‍यो ।
यी सवै पात्रको मध्यस्थतामा संविधानसभाको निर्वाचन भयो । मुलुकमा औपचारिकरुमा गणतन्त्र आयो । सानातिना राजनीतिक मतभेदलाई बिर्सने हो भने नेपाली राजनीतिको लामो कालखण्डमा २०६२ सालदेखि २०६५ सालसम्म तीन वर्ष बढो सहमतिको राजनीति चल्यो । जनयुद्धको घाउले पिरोलिएका जनतामा निक्कै ठूलो आशाको सञ्चार भयो ।
धाँधलीपूर्ण नै किन नहोस् अन्ततः संविधानसभाको चुनाव भयो । संविधानसभाको चुनावलाई सवै दलले स्वीकार गरे ।
संविधानसभाको चुनावपछि नेपाली राजनीतिमा बिचित्रको मोड आयो । ती मध्यमार्गी भन्नेहरुले आ-आफ्नै सुर कसे । स्वार्थको राजनीति गर्न सुरु गरे । उही पुरानैजस्तो गरी दाउपेचको राजनीति फेरि सुरु भयो । सहमतिबाट बन्नुपर्ने सरकार बहुमतीयमा निर्वाचित हुनुपर्ने अवस्था आयो । आफूअनुकुको निर्णयका लागि संविधान संशोधन हुन थाल्यो । राजनीति बिगि्रयो ।
तत्कालिन राजनीतिका कमाण्डर गिरिजाप्रसाद कोइरालाको भूमिका अवमुल्यन भयो, ठूलो शक्ति भएपछि माओवादीमा अनौठो घमण्ड पलायो, जंगलबाट आएकालाई सिंहदरवार सुम्पन कांग्रेस, एमालेलाई स्वीकार्य भएन ।
सहमतिका मध्यस्थकर्ताहरु विभाजित भए । कोइराला एउटा पार्टीकामात्र नेता भए, माधव नेपाल, बामदेव गौतम, युवराज ज्ञवाली, कृष्णप्रसाद सिटौला संविधानसभा चुनावमा पराजित भए । आफूले सहयोग गरेको शक्तिले हराउँदा उनीहरुमा रिस र तुषको बिज बस्यो ।
नागरिक समाज पार्टी विशेष भए । जनताले नागरिक समाजलाई जसरी स्वतन्त्ररुपमा हेरेका थिए, आस्था मर्‍यो । अब सहमतिका सुत्रधार सकिए । सुत्रधार सकिँदा संविधान नलेखी जेठ १४ मा ‘एक जुगमा एक पटक आउने’ संविधानसभाको अवसान भयो ।  राजनीति उही ०४८ सालको अवस्थामा पुगेको छ ।
सन्ततीलाई सम्झने हो भने एक पटक फेरि नेताहरु मध्यमार्गी बन्नैपर्छ । अडान र स्वार्थको राजनीति त्याग्नैपर्छ । ती पुराना मध्यमार्गीहरुले फेरि एक पटक भूमिका निर्वाह गर्नैपर्छ । अन्यथाः मध्यमार्गी बिनाको सहमति जति बल गरे पनि सम्भव छैन । भइहाले पनि दीर्घकालीन हुन सक्दैन ।
तपाईको प्रतिक्रिया