काठमाडाैं – नापी विभागले नमूनाका रुपमा डिजिटल प्रविधिबाट जग्गा नापजाँचसहित नक्सा वितरण शुरु गरेको छ । पहिलो चरणमा पाल्पा जिल्लाबाट यो प्रविधि प्रयोग गरेर जग्गाको नाप नक्सा शुरु गरिएको हो । यो प्रविधिअनुसार जग्गा नाप गरेर प्रत्येक कित्ताको लम्बाइ, चौडाइ, क्षेत्रफल र चार किल्ला खुलेको नक्सा ‘ए फोर’ आकारको कागजमा जग्गाधनीलाई दिइएको छ ।
पाल्पामा यो प्रविधिबाट जग्गा नाप जाँच गर्न विशेष कार्यालय नै खोलिएको छ । कार्यालयमा ९७ कर्मचारीको दरबन्दी भए पनि हाल ३० जनामात्र कार्यरत रहेको कार्यालय प्रमुख एवं प्रमुख नापी अधिकृत गंगालाल पोखरेलले जानकारी दिनुभयो । जनशक्तिको अभावमा काममा ढिलाइ भएको छ । “जग्गा नाप्नुपर्ने भएकाले ९७ कर्मचारीमध्ये ६० जना अमिनकै दरबन्दी छ, अमिन पनि डिजिटल प्रविधि जानेका हुनुपर्छ”, उहाँले भन्नुभयो ।
विसं २०५८ मा नापी तालीम केन्द्र भूमि प्रशिक्षण केन्द्रमा रुपान्तरण भएको हो । त्यसपछि पनि जनशक्ति कम भएको र केन्द्रले विशेष गरी सर्वेक्षकका लागि तालीम दिँदै आएको छ । द्वन्द्वकालमा स्रेस्ता, कागजलगायत जग्गासम्बन्धी प्रमाण धेरै जलाइएका तीन जिल्लामा पुनः नापी शुरु भएको थियो । यसमध्ये पाल्पामा डिजिटल प्रविधिबाट जग्गा नापिएको हो । अर्घाखाँची र अछाममा भने ‘प्लेन टेबल’ प्रविधिमा जग्गाको नापी भइरहेको छ ।
‘प्लेन टेबल’ प्रविधिस्थलगत रुपमा गएर फित्ता लगाएर नापिन्छ । यो प्रविधिबाट विसं २०३१ देखि जग्गा नाप्न शुरु गरिएको थियो । डिजिटल प्रविधिमा भने ‘टोटल स्टेशन’ नामक यन्त्रको प्रयोग गरिन्छ । यसमा हुने ‘लाइट रिफ्लेक्टर’ ले प्रकाश दिन्छ । कोण र दूरीका आधारमा समन्वय गरेर नक्सा निकालिने भएकाले यो प्रविधिबाट नापिएको जग्गा बढी प्रामाणिक हुने कार्यालय प्रमुख पोखरेलको भनाइ छ ।
“डिजिटल प्रविधि प्रयोगमा ल्याएर जग्गा नापी गरी लालपूर्जा एवं जग्गाका नक्सा वितरण गरेपछि दाजुभाइ, साँध सँधियारका बीच सीमा विवादको किचलोसमेत कम भएको छ, सेवाग्राही यो प्रविधिबाट सन्तुष्ट छन्, यसको माग कास्कीलगायत जिल्लामा छ”, उहाँले भन्नुभयो । विसं २०५८ मा पहिलोपटक कास्की र ललितपुरमा डिजिटल प्रविधिबाट जग्गा नाप्न शुरु हुँदा स्थलगतरुपमा नापेर ल्याएको तथ्य र कार्यालयको अभिलेखमा भएको तथ्य नमिलेपछि कार्यक्रम नै बन्द गरिएको थियो ।
विसं २०७१ मा पाल्पामा शुरु गरिएको यो प्रविधिबाट हालसम्म पाँच हजार जग्गा धनीको १५ हजार कित्ता जग्गाको नापजाँच सम्पन्न भएको छ । किसानलाई लालपूर्जासँगै कित्तागतरुपमा ए फोर साइजको कागजमा नक्सा पनि दिइएको छ । यो नक्सा दिएपछि ‘ट्रेस’ समेत लिनु नपर्ने उहाँले बताउनुभयो ।
पाल्पा जिल्लाको साविकका बराङ्दी, पोखराथोक, चापपानी, खानीगाउँ, बन्दीपोखरा, रुप्से र रामपुर नगरपालिकाका वडा नं ६, ७, ८ र ९ का सबै जग्गा डिजिटल प्रविधिबाट नापी सम्पन्न भएको छ । तिनै जिल्लामा स्थापना भएका विशेष नापी कार्यालयलाई मालपोत र नापी दुवै कार्यालयको अधिकार दिइएको छ ।
