काठमाडौं – बालबालिकाका लागि झाडापखाला जोखिमयुक्त रोग हो । विशेषगरी पाँच वर्षभन्दा कम उमेरका बालबालिकाको झाडापखालाबाट ज्यान जाने गरेको पाइन्छ । बालबालिकालाई झाडापखालाबाट बचाउन विशेष ध्यान दिन जरुरी छ ।
यी हुन् बालबालिकालाई झाडापखाला लाग्ने कारण र यसका उपचार विधि :
विष्णुरथ गिरी
बालरोग विशेषज्ञ
कारण
-शिशु जन्मिएको पाँच महिनासम्म आमाको दूध मात्र चुसाउनुपर्छ । त्यसपछि पनि उचित मात्रामा गाई–भैँसीको दूध खुवाउनुपर्छ । नत्र दूधले पनि झाडापखाला लाग्न सक्छ ।
-पछिल्लो समय बालबालिकालाई ड्राई फुड खुवाउने प्रचलन बढ्दो छ तर प्याकेजिङ गरिएका ड्राई फुड, दूधलगायत खानेकुराले बालबालिकालाई झाडापखाला लाग्न सक्छ ।
-गृहिणीले राम्रोसँग हात नधोईकन खाना खुवाउँदा पनि खानाका माध्यमबाट बालबालिकाको पेटमा झाडापखालाका कीटाणु प्रवेश गर्छ ।
-राम्रोसँग सफा गरेको भाँडामा राखेर मात्र बालबालिकालाई खाना खुवाउनुपर्छ । नत्र झाडापखाला लाग्न सक्छ ।
-झाडापखालाको अर्को प्रमुख कारण बोतल फिडिङ पनि हो । आमा दिनमा काममा गएको वेला बच्चालाई बोतलको दूध खुवाउने गरिन्छ तर यसो गर्दा झाडापखाला लाग्न सक्छ । बोतललाई जति नै सफा गरे तापनि त्यहाँ कीटाणुहरू भने टाँसिएर बसिरहेका हुन्छन् । त्यसैले बच्चालाई दूध खुवाउँदा कहिल्यै पनि प्लास्टिकको भाँडा प्रयोग गर्नु हुँदैन ।
उपचार विधि
– बच्चालाई पखाला लागेमा प्रशस्त मात्रामा जीवनजल खुवाउनुपर्छ । जति धेरै पखाला लाग्यो उति धेरै पानी खुवाउन जरुरी हुन्छ ।
– विशेषगरी बालबालिकालाई पखाला रोक्नका लागि औषधिको प्रयोग गर्नु हुँदैन । हामीकहाँ धेरै पखाला लाग्यो भने रोक्नुपर्छ भन्नेजस्ता गलत मानसिकता पनि छ । पखालाका माध्यमबाट कीटाणु र फोहोर बाहिरिने भएकाले औषधि खुवाएर पखाला रोक्ने गर्नु हुँदैन । बढी मात्रामा पानी र जीवनजल खुवाएमा ४-५ दिनमै रोकिन्छ ।
– बालबालिकाको पखालालाई निर्मूल पार्नका लागि खाली पानी मात्र पनि खुवाउनु हुँदैन । आमाको दूध र जीवनजल खुवाउनुपर्छ र एक वर्षभन्दा माथिको बच्चालाई अग्र्यानिक खानेकुरा खुवाउनुपर्छ।
– बालबालिकालाई प्रशस्त मात्रामा घरेलु झोल पदार्थ खुवाउनुपर्छ । आमाको दूध खाने बच्चा भए साबिकभन्दा बढीपटक चुसाउनुपर्छ ।
– लामो समय लगातार पखाला लागेमा भने चिकित्सककहाँ लैजानुपर्छ ।
