काठमाडौं – नासाका इन्जिनियरहरूले अन्टार्कटिकाको बरफको गहिराइमा गएर त्यहाँबाट डाटा पठाउने रोबोटको निर्माण गरिरहेका छन् । नासा अन्तरिक्ष यान इन्जिनियरहरूले अब विशाल अन्टार्कटिकामा बरफको तल्लो तहमा हिउँ पग्लने दर मापन गर्न पानीमुनि रोबोटिक प्रोबहरूको फ्लिट डिजाइन गरिरहेको मिडिया रिपोर्टमा उल्लेख गरिएको छ । यसको उद्देश्य जलवायु परिवर्तनका कारण कति छिटो हिउँ पग्लिरहेको छ र यसले समुन्द्री सतहमा कस्तो प्रभाव पार्छ भन्ने जानकारी हासिल गर्नु रहेको बताइएको छ ।
लस एन्जलस नजिकै नासाको जेट प्रोपल्सन ल्याबोरेटरी (जेपीएल) द्वारा यी पानी मुनि गाडीहरूको प्रोटोटाइप विकास भइरहेको छ । यो वर्ष मार्चमा अलास्काको उत्तरमा बरफले ढाकिएको ब्युफोर्ट सागर मुनि अमेरिकी नौसेना प्रयोगशालामा परीक्षण गरिएको थियो । ‘यी रोबोटहरू पृथ्वीमा सबैभन्दा कठिन ठाउँहरूमा विज्ञान उपकरणहरू पुर्याउने प्लेटफर्म हुन्,’ जेपीएल रोबोटिक्स इन्जिनियर र आइसनोड परियोजना प्रमुख, पॉल ग्लिकले भने । यी उपकरणहरूको लक्ष्य अन्टार्कटिका वरिपरि न्यानो सागरको पानीको कारण बरफको तह पग्लने दरको बारेमा थप सटिक डाटा सङ्कलन गर्नु हो, जसले गर्दा वैज्ञानिकहरूले भविष्यमा समुन्द्री सतहको वृद्धिको राम्रो भविष्यवाणी गर्न सक्छन् ।
यस हप्ता दक्षिणी चिलीमा ११औं वैज्ञानिक समिति अन्टार्कटिका अनुसन्धान सम्मेलनको लागि भेला हुने लगभग १५ सय वैज्ञानिक र अन्वेषकहरूको मुख्य ध्यान संसारको सबैभन्दा ठूलो बरफ तहको भविष्य बारे रहेको थियो । जेपीएलद्वारा २०२२ मा प्रकाशित एक विश्लेषण अनुसार, अन्टार्कटिकाको बरफको पातलो र टुक्रिएको कारण १९९७ यता यसको भार लगभग १२० ट्रिलियन टनले घटेको छ, जुन पहिलेको भन्दा दोब्बर हो ।
नासाका अनुसार, यदि यो बरफ पूर्णतया पग्लियो भने, यसले विश्वव्यापी समुन्द्री सतहमा अनुमानित २०० फिट (६० मिटर) बढ्न सक्छ । बरफको यो तह हजारौं वर्षमा बनेको छ । यो जमिनबाट समुद्रमा धेरै माइल फैलिएको छ र ग्लेशियरहरूलाई समुद्रमा बहनबाट रोक्छ ।
स्याटेलाइटबाट खिचिएका तस्बिरहरूले पानाको बाहिरी भाग द्रुत गतिमा भाँचिरहेको र आइसबर्गमा परिणत भएको देखाएको छ । यो हिउँको तह जति चाँडो पग्लिदै छ, यसलाई पुनः निर्माण गर्न सकिँदैन । थप रूपमा, बढ्दो समुद्री तापक्रमले तलबाट हिउँलाई कमजोर बनाउँदैछ, जुन वैज्ञानिकहरूले आइसनोड उपकरणहरूसँग अझ सटिक रूपमा अध्ययन गर्ने आशा गर्छन् । लगभग ८ फिट (२.४ मिटर) लामो र १० इन्च (२५ सेन्टिमिटर) व्यास भएका यी बेलनाकार सवारीहरू बरफमा ड्रिल गरिएका प्वालहरू वा समुद्रमा रहेका जहाजहरूबाट लन्च गरिने छन् ।
यद्यपि तिनीहरूसँग कुनै प्रोपल्सन हुनेछैन, प्रोबहरू विशेष सफ्टवेयरबाट निर्देशित हुदै धाराहरूमा तैरने छन् र ‘ग्राउन्डिङ जोन’ मा पुग्नेछन्, जहाँ बरफको पानाले समुन्द्रको नुन पानी र जमिनलाई जोडेको छ । यी यस्ता ठाउँ हुन् जुन स्याटेलाइटबाट पनि देख्न सकिँदैन । जेपिएल जलवायु वैज्ञानिक इयान फेन्टीले भने, ’लक्ष्य भनेको बरफ र समुन्द्र पग्लिने ठाउँहरूबाट सिधै डाटा सङ्कलन गर्नु हो ।’
एक पटक तिनीहरू आफ्नो लक्ष्यमा पुगेपछि, प्रोबहरूले आफ्नो पेलोड छोड्नेछ र गाडीको एक छेउबाट फैलिएको तीन–खुट्टा ‘ल्यान्डिङ गियर’ प्रयोग गरेर बरफको पाना मुनि आफूलाई जोड्नेछ । त्यसपछि आइसनोडहरूले मौसमी उतार-चढाव सहित एक वर्षको लागि बरफको मुनिबाट डेटा रेकर्ड गर्नेछ । त्यसपछि तिनीहरूले आफैंलाई मुक्त गर्नेछन् र खुला समुद्र तर्फ बग्दै गर्दा उपग्रहमार्फत जानकारी पठाउने छन् ।
अहिलेसम्म माथिबाट बरफको उचाइमा हुने परिवर्तनहरू नाप्ने स्याटेलाइट अल्टिमिटरहरूद्वारा बरफको पाना पातलो हुनुलाई दस्तावेज गरिएको थियो । मार्चमा परीक्षणको क्रममा, एक आइसनोड प्रोटोटाइप समुद्रमा ३३० फिट (१०० मिटर) गहिराइमा झ-यो र लवणता, तापक्रम र प्रवाहमा डाटा सङ्कलन ग¥यो । यसअघि परीक्षणहरू क्यालिफोर्नियाको मोन्टेरी खाडीको जमेको सतह र मिशिगनको माथिल्लो प्रायद्वीपको सुपीरियर तालमुनि गरिएको थियो ।
वैज्ञानिकहरूले १० उपकरणहरू एकल स्थानमा बरफको पानाबाट डेटा सङ्कलन गर्नका लागि उपयुक्त हुने विश्वास गर्छन्, तर ग्लिकले भने, ‘हामीले पूर्ण-स्केल डिप्लोइमेन्टको लागि समयरेखा बनाउन सक्नु अघि हामीलाई थप विकास र परीक्षण चाहिन्छ ।’
