काठमाडौं – मानव जीवनमा श्वासप्रश्वासको धेरै महत्व छ । हामी सबैलाई जीवित रहनको लागि सास फेर्नको महत्त्व थाहा छ ।प्रत्येक व्यक्ति राम्रो अक्सिजनको माध्यमबाट स्वस्थ रहन सक्छ। यस्तो अवस्थामा मानिसले दिनमा कति पटक सास फेर्छ थाहा छ ? यदि छैन भने थाहा पाउनुस् ।
तपाई यो थाहा पाउँदा छक्क पर्नुहुनेछ कि एक व्यक्तिले एक दिनमा औसत २२ हजार पटक श्वास लिने र बाहिर फ्याल्ने काम गर्छ। यदि हामी प्रत्येक मिनेटको बारेमा कुरा गर्ने हाे भने, एक व्यक्तिले प्रत्येक मिनेटमा १२ देखि २० पटक श्वास लिन्छ र श्वास छोड्छ।
यद्यपि, जब हामी व्यायाम गर्छौं वा घुम्छौं वा छिटो हिँड्छौं, श्वासप्रश्वासको दर बढ्छ। त्यसबेला शरीरमा अक्सिजनको मात्रा बढी हुन्छ । श्वासप्रश्वासको प्रक्रियामा फोक्सोले हावा लिन्छ र यी फोक्सोले यसलाई रगतको माध्यमबाट शरीरमा पठाउँछन्।
जुन यस प्रक्रियाबाट मस्तिष्क, तन्तु र शरीरका अन्य अंगहरूमा पुग्छ। यस्तो अवस्थामा हामीले दिनभरि कति सास फेर्नुपर्छ भन्ने हाम्रो मस्तिष्कले नियन्त्रण गर्छ। जबकि हामी सुत्दा हाम्रो श्वासप्रश्वासको गति सुस्त हुन्छ।
श्वासप्रश्वासको गलत तरिकाले प्रतिरोधक क्षमता घट्छ
जब जब हामी ठूलो हुँदै जान्छौं यस्तोमा हाम्रो सास पनि छिटोछिटो चल्न थाल्छन र हाम्रो कोषहरुसम्म ठिक ढंगले अक्सिजन पुग्न पाउँदैन । यसै कारण स्ट्रेट-रेस्पोन्स सिस्टम पनि धेरै सक्रिय हुन्छ । यसको नतिजास्वरुप हाम्रो रोग प्रतिरोधी क्षमता कमजोर हुन थाल्छ र कैयौं किसिमका रोगले हामीलाई सताउन थाल्छ ।
फोक्सोको क्षमताको पुर्ण उपयोग गरिँदैन
अध्ययनहरुका अनुसार आधुनिक जीवनशैलीमा हुर्किएका संसारका सबै मानिसहरु गलत तरिकाले सास फेरिरहेका छन् । अध्ययन अनुसार आधुनिक मानिसले आफ्नो फोक्सोको सास भर्ने क्षमताको ३० प्रतिशत मात्रै उपयोग गरिरहेका छन् । बाँकी ७० प्रतिशत क्षमता प्रयोगमा नआउना त्यत्तिकै बेकार नै रहन्छ ।
श्वासप्रश्वास गर्दा पेटबाट लिन पर्छ
प्रायजसो हामी छिटो छिटो सास फेर्ने गर्छौं । तर यो सास फेर्ने गलत तरिका हो । सास सँधै पेटबाट लिनु पर्छ । यसरी ठिक तरिकाले श्वासप्रश्वास गरेमा शारीरिक रुपमा फाइदा हुने मात्रै होइन यसले तपाईंलाई मानसिक रुपमा शान्त पनि बनाउँछ ।
श्वासप्रश्वास नाकबाट गर्ने
नाकले सास फेर्नु एक राम्रो अभ्यास हो । वास्तवमा जब हामी मुखले सास लिन्छौं त्यतिखेर फोक्सकोमा जाने धेरैजसो हावा फिल्टर हुन पाउँदैन । तर, नाकबाट सास लिनाले हावा राम्रो तरिकाले फिल्टर हुन्छ किनभने नाकको कामै सासलाई फिल्टर गर्ने हो ।
मुखबाट सास लिएमा समयमा कैयौं किसिमका भाइरस र ब्याक्टेरिया सबै तपाईंको शरीरमा प्रवेश गर्छ । यसैले हामीले सँधै नाकबाट नै श्वासप्रश्वास गर्नुपर्छ ।
पेटमा सास खिच्नुहोस्
जब तपाई नाकले सास खिच्नुहुन्छ त्यतिखेर हावा पेटसम्म जानुपर्छ । यो सास फेर्ने सबैभन्दा राम्रो तरिका हो ।
यो प्रक्रियाको सबैभन्दा राम्रो कुरा के हो भने यसले हामीलाई शुद्ध र फिल्टर भएको सास त मिल्छ नै साथै यसले लिभर, पेट र कोखको मजाज पनि गरिदिन्छ ।
बिस्तारै फेर्नुहोस् सास
धेरै छिटोछिटो र तिव्र रुपमा सास श्वासप्रश्वास गर्नाले हावा ठिकसँग शरीरमा पुग्न पाउँदैन । यसैले तपाईंले जे काम गरेपनि विस्तारै र गहिरो सास लिनुहोस् । साथै हावालाई महसुस गर्दै सासलाई पेटमा खिच्नुहोस् ।
हामीले जति धेरै अक्सिजन पेटमा खिच्छौं हाम्रो शरीर त्यति नै स्वस्थ रहन्छ । यसैले धेरै प्रदुषणयुक्त स्थानमा जानबाट बच्नुहोस् र यस्तो स्थानमा जानुहोस् जहाँको हावा स्वस्थ र स्वच्छ छ ।
