काठमाडौँ – हामी अहिले भिडियो कल सजिलै गर्दछौ । एक स्मार्टफोन र इन्टरनेट जडान मात्र हुने हो भने संसारका जुनसुकै भागहरुमा भएका साथीभाई, इस्टमित्रहरुसँग सजिलै भिडियो कल गर्न सकिन्छ । तर के तपाइलाई थाहा छ ? सन् १९५० ताकाको शुरुतिरै एक फिलिपिनोले इन्जिनियर ग्रेगोरियो वाइ. जाराले भिडियोफोन आविष्कार गरेका थिए । त्यो समयमा जाराको भिडियोफोन व्यावसायिकरुपमा बजार पुग्न नसकेको कारणको कुनै स्पष्ट व्याख्या छैन, तर एक टिप्पणीकर्ताले टिप्पणी गरे अनुसार मेशिनबाट प्रयोग भएको प्रसारण र टेलिभिजनमा गरिने प्रत्यक्ष प्रसारण समान थिए। अत: “महँगो र अप्रभावकारी” थियो।
हामी धेरैलाई जारा एक महत्वपूर्ण फिलिपिनो वैज्ञानिक हुन् भन्ने थाहा छ तर केहीलाई मात्रै याद छ कि भिडियोफोन भनेर हामीले चिनेको यन्त्र (ग्याजेट)को प्रारम्भिक नमुना जाराको आविष्कारहरूमध्ये एक थियो। भिडियोफोनको अतिरिक्त, इन्धनको रुपमा सादा अल्कोहलले चल्ने हवाइ जहाजको इन्जिन, प्रोपेलर काट्ने मेशिन र सौर्य-उर्जा उपकरण सहितका ३० पेटेन्टहरू जाराको नाममा रहेका छन्।
फोटो – फिलिपिन्सको राष्ट्रिय विज्ञान तथा प्रविधि प्रज्ञा प्रतिष्ठान/फेसबूक
