काठमाडौं – अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थलमा टावर नजिकै भएको दुर्घटनाले विभिन्न संशय उब्जाएको छ । बुधबार त्रिभुवन अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थलको रनवे नजिकै भएको सौर्य एयरलाइन्सको जहाज दुर्घटनामा १८ जनाले ज्यान गुमाए । दुर्घटनाले विभिन्न संशय उब्जाएकै बेला नियामक निकाय नेपाल नागरिक उड्डयन प्राधिकरणले विमान दुर्घटनाका कारणबारे अहिले नै केही भन्न नसकिने बताएको छ ।
प्राधिकरणका सूचना अधिकारी ज्ञानेन्द्र भूलले विमान दुर्घटना के कसरी भयो भन्ने कुरा अत्यन्त प्राविधिक विषय भएकाले अहिले अनुमानका आधारमा भन्न नसकिने बताए । हल्ला भए जस्तो विमान पुरानो वा समयमै मर्मत नभएको भन्नेकुरामा सत्यता नरहेको उनले स्पष्ट पारे । ‘विमानको धेरै प्रकारको चेक हुन्छ, निश्चित घण्टा, निश्चित साइकल, ल्याण्डिङपछि गरिने चेक हुन्छ’, सूचना अधिकारी भूलले भने, ‘विमानको छुट्टै आयु हुँदैन, विभिन्न पार्टको आयु हुन्छ, कुन पार्टस कति सयम अवधिपछि परिवर्तन गर्ने भन्ने हुन्छ ।’
दुर्घटनाग्रस्त विमान ‘एयर ओर्दिनेस’ २०२५ सम्म ‘भ्यालिड’ भएको विमान हो । अहिले पनि एक सय १९ घण्टा ‘फ्लाईङ आवर’ बाँकी छदैँ समयमै मर्मतका लागि पोखरा पठाउन लागिएको थियो । इञ्जिनियरले २० देखि २५ दिनको विमानको सम्पूर्ण पार्टसको मर्मत (सी-चेक) गर्नका लागि विमान लगिँदै थियो । सूचना अधिकारी भूलका अनुसार दुर्घटनाको प्राविधि होकी मानवीय कारण भनेर अध्ययन नगरी भिन्न सकिँदैन ।
के हो (सी-चेक) ?
सौर्य एयरलाईन्सको सीआरजे ७०० ९ एन-एएमई विमान ‘विमानको सम्पूर्ण चेक पार्टसको चेक’ (सी-चेक) का लागि इञ्जिनियरसहितको टोली लिएर पोखरा जाँदै थियो । उक्त विमान धावनमार्गबाट उड्ने बित्तिकै दुर्घटनाग्रस्त भयो । हरेक दुई वर्षमा सी-चेक गरिन्छ । कम्पनीसँग यही सिरिजका तीन विमान थिए । एक दुर्घटना र एक जहाज ग्राउन्डेड रहेकाले अब एक मात्रै उडानमा हुनेछ । हाल भद्रपुर र विराटनगरमा दैनिक समान तीन उडान गरिरहेको थियो । सी-चेकका लागि इञ्जिनियरहरुसहितको टोली विमान दुर्घटनामा परेको हो ।
उक्त वायुयान दुर्घटनाको सत्यतथ्य जाँचबुझ गरी प्रतिवेदन पेस गर्न सरकारले आजै पाँच सदस्यीय दुर्घटना जाँचबुझ आयोग गठन गरेको छ । प्राधिकरणका अनुसार वायुयानलाई दुरुस्त राख्न तोकिएको समयमा तोकिएको परीक्षण नियमित हुने गरे/नगरेको बारे अन्तर्राष्ट्रिय नागरिक उड्डयन सङ्गठन (आइकाओ) ले हरेक मुलुकका नियामक निकायलाई सचेत गराइरहेको हुन्छ । नियामक निकायले यसको पनि विवरण राखी त्यस्तो परीक्षण सुनिश्चित गरिरहेको हुन्छ ।
जाँचबुझ आयोग गठन
दुर्घटनाको शोकमा सरकारले बिहीबार राष्ट्रिय झन्डा आधा झुकाउने निर्णय गरेको छ । दुर्घटनाको जाँचबुझका लागि नेपाल नागरिक उड्डयन प्राधिकरणका पूर्वमहानिर्देशक रतिशचन्द्रलाल सुमनको नेतृत्वमा ५ सदस्यीय दुर्घटना जाँच आयोग गठन गरेको छ । आयोगको सदस्यमा नेपाल वायु सेवा निगमका क्याप्टेन दिपुराज ज्वारचन, पुल्चोक इन्जिनियरिङ क्याम्पसमा एरोस्पेस इन्जिनियरिङका प्राध्यापक डा. सुदीप भट्टराई र श्री एयरलाइन्सका कर्मचारी सञ्जय अधिकारी छन् । नेपाल नागरिक उड्डयन प्राधिकरणका एयर ट्राफिक कन्ट्रोल अफिसर मुकेश डंगोललाई सदस्यसचिव तोकिएको छ । आयोगलाई ४५ दिन म्याद दिइएको छ । मन्त्रिपरिषद् बैठकले आगामी दिनमा दुर्घटना हुन नदिन सबै आन्तरिक उडान गर्ने जहाजको प्राविधिक जाँच गर्ने र प्राधिकरणले त्यसको सघन अनुगमन गर्ने निर्णयसमेत भएको छ ।
सौर्यसँग अब एउटा मात्र जहाज, उडान अनिश्चितकालका लागि रद्द
सौर्यसँग जेट इन्जिन बम्बार्डियर सिआरजे- २०० सिरिजका तीन जहाज थिए । एउटा लामो समयदेखि ग्राउन्डेड छ, जसका कतिपय पार्टपुर्जा झिकेर अन्य जहाजको मर्मतमा प्रयोग गरिएको छ । नियमित उडानमा रहेको एउटा जहाज बुधबारको दुर्घटनामा ध्वस्त भयो । अब नियमित उडानका लागि एउटा मात्र जहाज छ ।
कम्पनीका अध्यक्ष दीपक पोखरेलका अनुसार तीनवटा एटिआर जहाज ल्याउने योजना छ । यसका लागि पर्यटन मन्त्रालयबाट स्वीकृति पाइसकेको छ । दुर्घटनासँगै सौर्यले आफ्ना नियमित उडान अनिश्चितकालका लागि रद्द गरेको छ । कम्पनीले विज्ञप्ति जारी गर्दै भनेको छ, ‘यस एयरलाइन्सका सम्पूर्ण उडानहरू अर्को सूचना प्रकाशित नहुन्जेलसम्मका लागि रद्द गरिएको छ ।’ सौर्यले दैनिक विराटनगर तीन र भद्रपुरमा तीन उडान गर्दै आएको थियो । यी उडान नियमित गर्न कम्तीमा दुई जहाज आवश्यक पर्छ । त्यस्तै, दुर्घटनामा जहाजसँगै उच्च व्यवस्थापक, पाइलट र ठूलो संख्यामा प्राविधिक तथा कर्मचारी गुमाएकाले जनशक्तिको अभाव खड्किने देखिन्छ ।
एक सय आठ दुर्घटना
प्राधिकरणका अनुसार नेपालको हवाई उडानको इतिहासमा हालसमम सबै प्रकारका वायुयानगरी एक सय आठ दुर्घटना भएका छन् । ती दुर्घटनामा परी नौ सय ५९ जनाको मृत्युभएको छ । दुर्घटनामध्ये विदेशी दर्ता विमान १० दुर्घटनमा तीन सय ७९, हेलिकोप्टरतर्फ ३९ दुर्घटनामा ९२ जनाको मृत्यु, सिङ्गल इन्जिन विमानको आठ वटा दुर्घटना हुँदा २५ जना र ‘फिक्स विङ्ग’ विमान ५० वटा दुर्घटना हुँदा चार सय ५१ जनाको मृत्यु भएको छ ।
