काठमाडौं – कोलम्बिया सरकारले ३१५ वर्षअघि क्यारेबियन सागरबाट डुबेको जहाजलाई उद्धार गर्ने निर्णय गरेको छ । डुब्नुअघि सान जोस नामको यो जहाजमा सुन र चाँदीसहित १ लाख ६६ हजार करोड अमेरिकी डलर बराबरको २०० टन खजाना भरिएको बताइएको छ । १७०८ मा यो राजा फिलिप पाँचौंको फ्लीटको एक हिस्सा थियो ।
स्पेनलाई जित्नको लागि युद्धको क्रममा ब्रिटिश नौसेनाले गरेको आक्रमणमा सान जोस जहाज डुबेको थियो। त्यतिबेला जहाजमा ६०० जना थिए, जसमध्ये ११ जना मात्रै बाँचेका थिए । सन् २०१५ मा कोलम्बियाली नौसेनाका गोताखोरहरूले पानीबाट ३१ हजार फिट तल जहाजको भग्नावशेष फेला पारेका थिए । त्यसपछि कोलम्बियाका राष्ट्रपति जुआन म्यानुएल सान्तोसले यस खोजलाई मानव इतिहासमा पाइने सबैभन्दा बहुमूल्य खजानाको रूपमा वर्णन गरेका थिए ।
सान जोसलाई जहाज भत्काउने पवित्र ग्रेलको रूपमा पनि चिनिन्छ । यो जहाजको भग्नावशेषलाई लिएर स्पेन, कोलम्बिया र बोलिभियाको कहारा कहरा समुदायका मानिसहरुबीच विवाद छ । बोलिभियाली समुदायले खाजनामा दाबी गरेका छन् । यसबाहेक ग्लोका मोरा नामक अमेरिकी उद्धार संघले पनि सन् १९८१ मा जहाज फेला पारेको दाबी गरेको थियो । ग्लोका मोराले खजानाको आधा भाग महासंघसँग रहने सर्तमा कोलम्बिया सरकारलाई भग्नावशेषको स्थान दिएको जानकारी दिए ।
यद्यपि, कोलम्बियाले २०१५ मा नौसेनाले आफ्नै प्रयासहरू मार्फत अर्को ठाउँमा भग्नावशेष फेला पारेको थियो । राष्ट्रपति गुस्ताभो पेट्रो २०२६ मा आफ्नो कार्यकाल सकिनुअघि भग्नावशेष बाहिर ल्याउन चाहको बताएका छन् ।
पेट्रो सरकारले भग्नावशेषका लागि प्रयोगशाला बनाउने बताएको छ जहाँ सफा गरेपछि जहाजमा अध्ययन गर्न सकिनेछ । त्यसपछि राष्ट्रिय संग्रहालयमा राखिनेछ । गत वर्ष, गोताखोरहरूले भग्नावशेषसँग सम्बन्धित धेरै फोटोहरू सङ्कलन गरेका थिए । दर्जनौं समुद्री जीवको बीचमा जहाज दुर्घटनासँगै सुनका सिक्का, इन्गोट्स, इँटा र चिनियाँ भाँडाकुँडाहरू देखिएका थिए। यी सबैको बीचमा, त्यहाँ डल्फिन छाप भएका बन्दुकहरू थिए, जसबाट भग्नावशेष पहिचान गरिएको थियो ।
सान होजे एक ६२ बन्दुक, तीन मास्टेड ग्यालियन थियो जुन ८ जुन १७०८ मा ६०० जना सवार सहित डुबेको थियो । यो १६औं-१८औं शताब्दीको समयमा युरोप र अमेरिका बीच यात्रा गर्ने जहाजहरू मध्ये एक थियो । सान जोस ग्यालियन पोर्टोबेलो १४ जहाज र तीन स्पेनी युद्धपोतहरूको फ्लीटको नेतृत्व गर्दै पनामाबाट प्रस्थान गरेको थियो । त्यसपछि उसले ब्रिटिश स्क्वाड्रनको सामना गरेको थियो । १७०८ को जुन ८ मा नौसेनाका अङ्ग्रेजी कमोडोर चार्ल्स वेगरले कार्टाजेनाबाट १६ माइल टाढा बारु नजिकै यो जहाजलाई ट्र्याक गरेका थिए ।
यसपछि जहाज र यसका सबै सामानहरू कब्जा गर्ने निर्णय गरियो । तर सान जोसमा रहेको पाउडर म्यागजिनहरू विस्फोट भयो, जसले जहाजलाई कब्जा गर्नअघि नै डुब्यो । बेलायती सरकारले स्पेनी फ्लीटलाई खजाना युरोपमा लैजान अनुमति दिएन ताकि यो खजाना युद्धमा प्रयोग नहोस् ।
