टोकियो – गएको तीन वर्षमा पाँच नेपाली महिला वैज्ञानिकले युनेस्कोले प्रदान गर्ने प्रतिष्ठित ‘अर्ली करिअर फेलोसिप’ प्राप्त गरेका छन्।
युनेस्को अन्तर्गत इटलीमा मुख्यालय रहेको अर्गनाइजेसन अफ विमिन साइन्स इन डेभलपिङ वर्ल्ड (ओडब्लूएसडी) ले विकान्सोमुख देशका महिला वैज्ञानिकलाई अनुसन्धानका लागि ५० हजार अमेरिकी डलर (५९ लाख रुपैयाँ) दिने गर्छ।
नेपालबाट सन् २०१८ मा डा. हेमु काफ्ले र डा. शोभा पौडेल, सन् २०१९ मा डा. टिष्टा प्रसाईं र डा. प्रतिभा पाण्डे तथा सन् २०२० मा डा. ज्योति भण्डारीले हरेकले ५० हजार डलरका ती फेलोसिप जितेका हुन्।
महिला वैज्ञानिकहरुले आफूले छानेको अनुसन्धान सञ्चालन गर्न युनेस्कोले सो रकम उपलब्ध गराएको हो। फेलोसिप पाउनेहरुले दुई वर्षभित्रमा अनुसन्धानको रिपोर्ट तयार गर्नुपर्ने हुन्छ।
फेलोसिप अन्तर्गत काठमाडौं इन्स्टिच्युट अफ एप्लाइड साइन्स (किआस)की डा. काफ्लेले मौसम मापन केन्द्र निर्माण गर्दै छिन् भने साइन्स हबकी डा. पौडेलले गण्डकी जलाधार क्षेत्रमा जलवायु परिवर्तनको असरलाई कम गर्न अपनाइएका प्रविधिको उपयोगिताबारे अध्ययन गर्दैछिन।
त्यसैगरी नेपाल विज्ञान तथा प्रविधि प्रज्ञा प्रतिष्ठान (नास्ट) की वैज्ञानिक डा. प्रसाईंले पानीको शुद्धिकरण र रिसर्च इन्स्टिच्युट फर बायोसाइन्स एन्ड बायोटेक्नोलोजीकी डा. पाण्डेले सुन्तलाजन्य फलफूलको बोक्राको उपयोगितासम्बन्धी अध्ययन गरिरहेकी छिन्। पोखरास्थित वन विज्ञान कलेजकी उपप्राध्यापक डा. भण्डारीले अन्नपूर्ण क्षेत्रमा परम्परागत रुपमा औषधिको रुपमा प्रयोग हुने वनस्पतिको बारेमा अध्ययन गर्ने छिन्।
पीएचडी गरेर अनुसन्धान गरिरहेका विकान्सोमुख देशका महिला वैज्ञानिकहरु याे फेलोसिपमा सहभागी हुन पाउँछन्। सन् २०१८ मा सुरु भएकाे यो फेलोसिप तीन वर्षका लागि सञ्चालन गरिएको हो। हरेक वर्ष २० जनाका दरले विकासोन्मुख देशका ६० जना महिला वैज्ञानिकलाई सो फेलाेसिप प्रदान गरेको छ। जसमा तीनै वर्ष नेपाली महिला वैज्ञानिकले यो फेलोसिप जित्न सफल भए। उनीहरुले नेपालमा विमिन इन साइन्स कमिटी र नेपालमा विज्ञान तथा प्रविधिको अनुसन्धानमा सहभागी भएकाहरुकाे महिला राष्ट्रिय संगठन समेत गठन गरेका छन्।
यसरी प्राप्त भएको रकम उनीहरुले अनुसन्धानका लागि आवश्यक पर्ने उपकरण र अनुसन्धान सहयोगी राख्नमा खर्च गर्न पाउने छन्।
