टाेकियाे – क्वान्टम कम्प्युटिङ आजको समयमा संसारभरि चर्चित विषय बनेको छ। यसले कम्प्युटिङको भविष्यलाई नयाँ दिशा दिने अपेक्षाहरू राखिएको छ । कम्प्युटिङको इतिहासमा दुई प्रमुख युगहरू छन् । एक कन्साभनल कम्प्युटिङ (classical computing) जसले ० र १ मा आधारित रहेर काम गर्छ भने अर्को क्वान्टम कम्प्युटिङ एक नयाँ प्रविधि हो जुन क्वान्टम मेकानिक्सको सिद्धान्तमा आधारित छ । क्वान्टम मेकानिक्स एक शाखा हो जसले परमाणु र अणुको स्तरमा भइ रहेका घटनाहरूलाई अध्ययन गर्छ । यसको प्रयोग गर्दा कम्प्युटरहरू सामान्य कम्प्युटरहरू भन्दा धेरै छिटो र प्रभावकारी ढंगले समस्याहरूको समाधान गर्न सक्षम हुन्छन्।
क्वान्टम कम्प्युटरहरूको काम गर्ने प्रक्रिया सामान्य कम्प्युटरहरूको तुलनामा एकदमै फरक हुन्छ। सामान्य कम्प्युटरहरूले बाइनरी सिस्टम प्रयोग गर्छ जसमा प्रत्येक बिटको मान 0 वा 1 हुन सक्छ। जबकि क्वान्टम कम्प्युटरहरूमा “क्युबिट” (qubit) भन्ने युनिट प्रयोग हुन्छ, जसको अवस्था 0 र 1 दुबैमा रहेको हुन सक्छ । यसलाई सुपरपोजिसन (superposition) भनिन्छ । यसको अर्थ, क्वान्टम कम्प्युटर एकै समयमा धेरै क्याल्कुलेसन गर्न सक्छ ।
क्वान्टम कम्प्युटिङका प्रमुख अवधारणाहरू सुपरपोजिसन र एंटैंगलमेन्ट हुन् । सुपरपोजिसन भन्नाले एक क्वान्टम अवस्था एकै समयमा धेरै अवस्थाहरूमा हुन सक्छ भन्ने कुरा बुझाउँछ । यसका कारण, क्वान्टम कम्प्युटरले एकै समयमा धेरै सम्भावनाहरूको विश्लेषण गर्न सक्दछ ।
एंटैंगलमेन्ट भनेको दुई वा बढी क्युबिटहरू बीचको विशेष प्रकारको जडान हो । जसमा एक क्युबिटको स्थिति परिवर्तन गर्दा अर्को क्युबिटको स्थिति पनि तुरुन्तै परिवर्तन हुन्छ । यसलाई “स्पूकी एक्शन एट अ डिस्टेन्स” पनि भनिन्छ । यो गुण क्वान्टम कम्प्युटिङको शक्तिशाली पक्ष हो, जसले दोहोरो क्युबिट्सको माध्यमबाट जटिल समस्याहरूलाई छिटो हल गर्न मद्दत पुर्याउँछ।
क्वान्टम कम्प्युटिङको एक महत्वपूर्ण क्षेत्र क्रिप्टोग्राफी हो । अहिलेकाे समयमा प्रयोगमा रहेका अधिकांश क्रिप्टोग्राफिक एल्गोरिदमहरू जस्तै RSA र ECC क्वान्टम कम्प्युटरहरूले पुरा गर्न सक्ने सम्भावना राख्छ । तर, क्वान्टम क्रिप्टोग्राफीको विकासले इन्टरनेटमा सुरक्षित सञ्चारको नयाँ ढांचा प्रदान गर्न सक्छ ।
यस्तै क्वान्टम कम्प्युटिङले औषधिको अन्वेषणमा पनि ठूलो भूमिका खेल्न सक्छ । यसको क्षमता हुमन सेल्सको स्तरमा रासायनिक प्रतिक्रियाहरूको गहिरो विश्लेषण गर्न मद्दत पुर्याउँछ, जसले नयाँ औषधिहरूको विकासलाई छिटो बनाउँछ । यसले रोगहरूको उपचारका नयाँ उपायहरूको खोजी गर्न सहयोग पुर्याउँछ।
क्वान्टम कम्प्युटिङले आर्टिफिसियल इन्टेलिजेन्सको क्षेत्रलाई नयाँ उचाइमा पुर्याउन सक्छ । क्युबिटहरूको सुपरपोजिसन र एंटैंगलमेन्टले AI को डाटाको विश्लेषणलाई छिटो र प्रभावकारी बनाउँछ। यसले मेशिन लर्निङ र डीप लर्निङका एल्गोरिदमहरूको विकासमा मद्दत पुर्याउन सक्छ। क्वान्टम कम्प्युटरहरूले आपूर्ति शृङ्खला व्यवस्थापन र वित्तीय मोडेलिङमा ठूलो प्रभाव पार्न सक्छ। यसले जोखिम मूल्याङ्कन, पोर्टफोलियो अनुकूलन र वित्तीय बजारको विश्लेषणमा उच्च क्षमताकासाथ काम गर्न मद्दत पुर्याउँछ ।
क्वान्टम कम्प्युटरहरूको निर्माण एकदमै चुनौतीपूर्ण कार्य हो । क्युबिटहरूलाई स्थिर राख्न र कम त्रुटि दर राख्नका लागि उच्च प्रविधिको आवश्यकता पर्छ । तिनीहरूलाई धेरै चिसो वातावरणमा राख्नुपर्ने हुन्छ र यसले हार्डवेयरको लागत र जटिलतालाई बढाउँछ। क्वान्टम कम्प्युटिङका लागि उपयुक्त सॉफ्टवेयर र एल्गोरिदमहरूको विकास अहिले पनि प्रारम्भिक चरणमा छ । क्वान्टम कम्प्युटरहरूले दक्षतापूर्वक काम गर्न सकून् भन्ने सुनिश्चित गर्नका लागि नयाँ प्रकारका प्रोग्रामिङ ल्याङ्गाेयजहरू र एल्गोरिदमहरू विकास गर्नु आवश्यक छ।त्यस्तै क्युबिटहरू जति बढी समयसम्म चल्दछन्, तिनीहरूको अवस्था बिग्रिन थाल्छ। यसलाई क्वान्टम डिकोहेरन्स भनिन्छ । यो समस्याले क्वान्टम कम्प्युटिङको प्राविधिक विकासलाई रोक्न सक्छ । यस समस्यालाई समाधान गर्न नयाँ विधिहरूको विकास अत्यावश्यक छ ।
क्वान्टम कम्प्युटिङको भविष्य उज्जवल छ । विभिन्न कम्पनीहरू र अनुसन्धान संस्थानहरूले यस क्षेत्रमा नयाँ र नवीनतम प्रगति गरिरहेका छन् । यदि यसका चुनौतीहरूलाई समाधान गर्न सकियो भने, क्वान्टम कम्प्युटिङले विभिन्न क्षेत्रहरूमा ठूलो क्रान्ति ल्याउन सक्छ । क्वान्टम कम्प्युटिङको विकाससँगै, हाम्रो जीवनका विभिन्न पक्षहरूलाई नयाँ दृष्टिकोणबाट हेर्न सकिनेछ । भविष्यमा हामीसँग अधिक शक्तिशाली र छिटो कम्प्युटिङ प्रणालिहरू हुनेछन् जसले हाम्रो कार्य र जीवनशैलीलाई अझ प्रभावकारी बनाउनेछन् ।
क्वान्टम कम्प्युटिङले आधुनिक कम्प्युटिङको परिभाषा र सीमाहरूलाई चुनौती दिइरहेको छ । यसको आधारभूत सिद्धान्तहरू सुपरपोजिसन र एंटैंगलमेन्ट नयाँ सम्भावनाहरूलाई जन्म दिन्छन् । यसकाे प्रयोगका क्षेत्रहरू, जस्तै क्रिप्टोग्राफी, स्वास्थ्य, वित्त र AI भविष्यमा अत्यन्त प्रभावकारी र क्रान्तिकारी बन्नेछन् । हालका चुनौतीहरू समाधान गरेपछि क्वान्टम कम्प्युटिङ संसारको सबैभन्दा शक्तिशाली कम्प्युटिङ प्रविधि बन्नेछ । ऐजेन्सीको सहयोग ***