टोकियो – जापानले आफ्नो निष्क्रिय फुकुसिमा आणविक केन्द्रमा रहेको प्रशोधित रेडियोधर्मी पानीलाई बिहीबार अर्थात् २४ अगस्टमा प्रशान्त महासागरमा छोड्ने निर्णय गरेको छ । प्रधानमन्त्री फुमियो किशिदाले मंगलबार मन्त्रीहरूसँगको भेटपछि यो घोषणा गरेका हुन् ।
योसँगै चीनले पनि यस विषयमा बयान दिएको छ । चिनियाँ विदेश मन्त्रालयले यसलाई विश्वासको भंग भएको बताएको छ । चीनको विदेश मन्त्रालयका प्रवक्ता वेङ वेनबिनले भने- समुद्रमा पानी छोड्नु सही समाधान होइन । यसको प्रभाव पछि परिवर्तन गर्न सकिँदैन । यसअघि गत हप्ता दक्षिण अफ्रिकामा पनि जापानको यो निर्णयको विरोधमा र्याली निकालिएको थियो । चीनलगायत धेरै देशले पानी छोडेको विरोध गरेका छन् ।
यसका लागि अन्तर्राष्ट्रिय आणविक ऊर्जा एजेन्सी (आइएइए) का प्रमुख राफेल ग्रोसीले जापानको आणविक संयन्त्रको भ्रमण गरेका थिए । न्यूयोर्क टाइम्सका अनुसार जापानको यो कदमको तटीय क्षेत्रमा बसोबास गर्ने जनता, चीन र दक्षिण कोरियाका जनताले विरोध गरेका छन् ।
यसअघि किशिदा आइतबार प्लान्ट हेर्न आएका थिए । उनले टोकियोमा जापानको मत्स्य उद्योगका अगुवाहरूलाई भेटेर रेडियोधर्मी पानी छोड्दा माछापालन उद्योग र कामदारलाई नोक्सान नहुने आश्वासन दिए । जुलाईमा, संयुक्त राष्ट्रको आणविक निगरानी संस्थाले पानी छोड्ने स्वीकृति दिएको थियो।
फुकुसिमा र जापानको फिशरी एसोसिएटहरू डराउँछन् कि एक पटक प्लान्टले पानी छोड्न थालेपछि अन्तर्राष्ट्रिय बजारका ग्राहकहरूले माछा लिन अस्वीकार गर्नेछन् । जापान सरकारका अनुसार प्लान्टबाट सबै पानी छोड्न करिब ३० वर्ष लाग्ने छ । प्लान्टमा रहेको १३३ करोड लिटर पानी झण्डै १ हजार निलो ट्याङ्करमा भण्डारण गरिएको छ ।
आणविक संयन्त्रको रेखदेख गर्ने कम्पनी टोकियो इलेक्ट्रिक पावर (टेप्को) ले ओलम्पिक आकारका ५ सय स्विमिङ पुल भर्न पर्याप्त पानी रहेको तथ्यबाट अनुमान लगाउन सकिने बताएको छ । यो पानी त्यहाँबाट निकाल्नु पनि आवश्यक छ ताकि परमाणु संयन्त्रलाई नष्ट गर्न सकोस् ।
जापानको माछा मार्ने उद्योग र नागरिक समाज समूहहरूले पनि प्रशान्त महासागरमा १३२० मिलियन लिटर पानी छोड्ने बारे चिन्ता व्यक्त गरेका छन् । वास्तवमा सन् २०११ मार्चमा आएको सुनामीका कारण फुकुसिमाको आणविक केन्द्रको चिसो र बिजुली प्रणाली ठप्प भएको थियो । गर्मीका कारण त्यहाँ रहेका तीनवटा रिएक्टरको कोर पग्लिएको थियो, जसका कारण ठूलो मात्रामा विकिरण फैलिएको थियो ।
परमाणु संयन्त्रबाट पानी छोड्ने योजना २०२१ मा घोषणा गरिएको थियो । अबको २ वर्षमा यो काम सुरु हुने भनिएको थियो । जापानको नियामक निकायले ३० जुनमा नै निरीक्षण पूरा गरेको थियो । संयुक्त राष्ट्रसंघको छानबिनपछि प्लान्टको हेरचाह गर्ने कम्पनी टेप्कोले पानी छोड्ने स्वीकृति पाएको थियो ।
जापानको विदेश मन्त्रालयका अनुसार समुन्द्रमा छाड्नुअघि पानी सफा गरिएको छ । यद्यपि, धेरै रिपोर्टहरू अनुसार, यसमा अझै पनि ट्रिटियमको कणहरू छन् । ट्रिटियम एक रेडियोधर्मी पदार्थ हो, जसलाई पानीबाट अलग गर्न धेरै गाह्रो छ ।
यस्तो अवस्थामा यो सम्पर्कमा आउँदा खासै नोक्सान हुँदैन तर कसैको शरीरमा धेरै मात्रामा गएमा यसले क्यान्सरजस्ता रोग निम्त्याउन सक्छ । जापानमा आणविक प्लान्टको पानी र फोहोर सामग्री धेरै वर्षदेखि समस्या भएको छ।
दक्षिण कोरिया, चीन र अष्ट्रेलियाले प्रशान्त महासागरमा पानी छोडेकोमा विरोध गरेका छन् । यसैबीच जापानले अन्तर्राष्ट्रिय मापदण्डका आधारमा ट्रिटियमको मात्रा घटाएर मात्रै पानी निष्कासन गर्ने आश्वासन दिँदै आएको छ ।
जापानको प्रशान्त सागरमा यसरी परमाणु उर्जा केन्द्रको पानी छोड्ने डरको कारण जायज छ। सन् १९४० को दशकमा अमेरिका, बेलायत र फ्रान्स जस्ता देशहरूले दक्षिण प्रशान्त क्षेत्रमा एकपछि अर्को धेरै परमाणु परीक्षण गरेका थिए । यसको मार अझै पनि मार्शल टापुमा बस्ने मानिसहरूले भोगिरहेका छन् ।
तर, आणविक परीक्षणका लागि प्रयोग गरिने पानी र समुद्रमा आणविक रिएक्टरलाई चिसो पार्ने बीचमा भिन्नता छ । यद्यपि यसको प्रभावलाई नकार्न सकिँदैन । २०११ को सुनामी पछि, दक्षिण कोरिया जस्ता धेरै देशहरूले सुरक्षा कारणहरूका लागि फुकुसिमाबाट समुद्री खाना र अन्य खाद्य वस्तुहरूको आयातमा प्रतिबन्ध लगाएका थिए ।
