लामो पर्खाइपछि बसेको नेपाली कांग्रेस केन्द्रीय कार्यसमितिको बैठक अपेक्षाकृत उपलब्धिमूलक हुन सकेन । राष्ट्रिय मुद्दामा कम र सभापति शेरबहादुर देउवाका आलोचक महामन्त्रीद्वय गगन थापा र विश्वप्रकाश शर्माप्रति कटाक्षमा बितेको आठ दिनको छलफलले कांग्रेसलाई चलायमान बनाउन सकेन । तथापि प्रत्यक्ष प्रसारणका कारण चर्चामा रह्यो । कांग्रेस बैठकको प्रत्यक्ष प्रसारणबाट कसलाई लाभ या हानि भयो भन्ने त लेखाजोखा हुँदै जाला, त्यसले कांग्रेसको पारदर्शी अभ्यासलाई भने सघाउ पुर्याएको कतिपयको बुझाइ छ । बैठक कांग्रेसका आगामी दिन र दिशालाई डोर्याउन कति फलदायी बन्यो ? अहिले तीव्र बनेको भ्रष्टाचारविरुद्धको ‘एक्सन’मा कांग्रेस कहाँनेर छ ? ०८४ को निर्वाचन रणनीतिबारे के भइरहेको छ ? यिनै विषयमा केन्द्रित रहेर महामन्त्री विश्वप्रकाश शर्मासँग समुद्रपारिका लागि नृप रावलले गरेको कुराकानीको सम्पादित अंश :-
केन्द्रीय कार्यसमिति बैठकपछि कतिको उत्साहित हुनुहुन्छ ?
उत्साहित नै छु । किनभने, केन्द्रीय कार्य समितिको बैठक बस्नुपूर्व फरक-फरक विचारहरू हामीले फरक-फरक ठाउँमा व्यक्त गरिरहेका थियौं । ती सबै विचारहरू एक ठाउँमा आए । बैठकपूर्व नेपाली कांग्रेस पार्टी कता-कता के-केमा अल्मलिएको छ कि भन्ने खालका विश्लेषण थिए । बैठकले निर्णयले मार्गचित्रण स्पष्ट ग-यो । लामो समयपछि बैठक पनि बस्यो, त्यसले लामो समयका लागि केही योजना पनि बनायो । त्यसहिसाबले मन माझा-माझका कुरा, आलोचनाका कुरा र आत्मालोचनाका कुरा यी समग्र कुरामा एउटा राजनीतिक दलको जीवनमा यसले उत्साह नै लिएको छ भनेर मान्नुपर्छ ।
प्रत्यक्ष प्रसारण गरेर नयाँ अभ्यास गर्नुभयो तर कतिपयले यसलाई तपाईंहरू (महामन्त्रीद्वय)को हैसियत परीक्षण पनि हो भने । के भन्नुहुन्छ ?
प्रत्यक्ष प्रसारणबाट नेपाली कांग्रेस पार्टीलाई फाइदा भयो । किनभने नेपाली कांग्रेस स्वदेश र विदेशमा रहेका समस्त नेपालीलाई आफ्नो परिवारको सदस्य ठान्छ । त्यस हिसाबले कांग्रेस जे छ, कुनै रङ नभरीकन पार्टी जस्तो छ, सार्वजनिक रूपमा पनि त्यही रूपमै प्रस्तुत भयो । त्यो हुँदै गर्दा हाम्रा कमजोरीहरू पनि देखिए । व्यवस्थापकीय रूपमा होस् या अभिव्यक्तिको शैलीमा, कमजोरीसँगै हाम्रा राम्रा पक्ष पनि उजागर भए । एकताबद्ध निर्णय गरेर बैठक टुंगियो । त्यसकारण कसलाई नाफा वा घाटाभन्दा पनि अब हरेक राजनीतिक दलहरूले आफ्ना कुरा पारदर्शी रुपमा राखुन् र सार्वजनिक रूपमा त्यही देखाऊन् भनेर हामीले शुरूआत गरिदियौँ ।
बैठक नेतृत्वको प्रशंसा र महामन्त्रीहरुको आलोचनामै सीमित भयो भनिन्छ नि !
पार्टीभत्रका कमजोरीहरू बैठकमा केलाइन्छन् । कमजोरी केलाउनुको अर्थ कुरा नै नमिल्ने होइन । बैठकमा सभापतिको पनि आलोचना भयो, महामन्त्रीहरूको पनि । आलोचना भएका कुरालाई हामीले नकारात्मक होइन, हार्दिकतापूर्वक लिएर जवाफ दियौँ । त्यसकारण बैठक जिम्मेवार ढंगले साझा निष्कर्षमा पुग्यो । अब हेर्नुपर्नेचाहिँ के हो भने जसरी कांग्रेसमा सभापति र महामन्त्रीहरूको खुलेर आलोचना हुन्छ, आलोचनालाई हार्दिकतापूर्वक लिएर फेरि अगाडि बढिन्छ, कांग्रेसका प्रतिस्पर्धी दल र नयाँ भनिएका दलहरू के गर्छन् भन्ने चुनौती हो ।
देशको पुरानो लोकतान्त्रिक पार्टीको एक सातासम्म बसेको केन्द्रीय कार्यसमिति बैठकले गम्भीर अपराधमा संलग्न बालकृष्ण खाँणलाई निलम्बनसम्म गर्न सकेन, किन ?
नेपाली कांग्रेस या अरू कुनै दल फौजदारी मुद्दामा फैसला गर्ने अन्तिम निकाय होइनन् । जसले दोषी हो वा कोही निर्दाेष हो भनेर फैसला सुनाउँदैन । तर बैठकले भुटानी शरणार्थी प्रकरण शब्दै उल्लेख गरेर, ललिता निवास प्रकरण उल्लेख गरेर, क्विन्टल सुनकाण्डमा उठेका प्रश्नलाई बैठकको निर्णयमा राखिराखेर के भनेको छ भने- भ्रष्टाचारको धर्म, जात, राजनीतिक दल, सप्रदाय केही हुँदैन । त्यसैले सरकार जुन कानुन अन्तर्गत अगाडि बढ्दैछ ? त्यो निर्माण गर्दा हिजो हामी थियौं । यो सरकार अगाडि बढ्दै गर्दा हामी साथमा छौँ । अहिले भ्रष्टाचारविरुद्ध जसरी कानूनी कारबाही चलिरहेको छ, त्यसमा राज्यका निकायहरूलाई सबल पार्ने भूमिका पनि कांग्रेसले नै खेलेको हो । त्यसकारण कांग्रेस पार्टीले को व्यक्तिलाई निलम्बन ग-यो या गरेन भन्दा पनि त्यसमा के धारणा बनायो, साथ दियो कि दिएन भन्ने प्रश्न मुख्य हो ।
यो कांग्रेस त्यहि कांग्रेसको रुपमा रहिरहँदैन । बदलिएको कांग्रेस र बलियो कांग्रेसलाई अगाडि लिएर हामी नेतृत्व गरेर मुलुकलाई हाँक्छौँ । हामी भन्दा म अथवा गगन थापा भन्ने कुरा भएन । शेरबहादुर देउवाले नेतृत्व गरेको कांग्रेसले अब काँध फेर्दैछ । कांग्रेस अब काँध फेर्ने चरणमा छ । नेतृत्व अब नयाँ स्थापित भएर आउने छ ।
यसले कांग्रेसमाथि नैतिक प्रश्न त उठायो नि, होइन ?
व्यक्तिले गरेको कुरा व्यक्तिले नै जिम्मा लिने हो । संसारभरि कहीँ पनि छोराले गरेको अपराधमा बाबुलाई जेल हाल्ने कानून छैन । त्यहाँनेर नैतिक जिम्मेवारी पनि हुँदैन । छोरा या छोरी बिग्रियो भने बाआमाले सोच्ने एउटा कुरा होला, कानूनी कारबाही व्यक्तिले नै बेहोर्नुपर्छ । कांग्रेस पार्टीले कम्तीमा अरू दलहरू जस्तो विरोधाभास देखाएन । पार्टीको कागजमा निलम्बन गरिदिने, त्यसलाई दराजमा थन्क्याइदिने, अनि संसद्मा उभिएर निर्दाेषलाई फसाउन खोजिँदै छ त कांग्रेसले भनेको छैन नि । संसद्मा उभिएर कांग्रेसले भ्रष्टाचारको फाइल होइन, फायर खोल्नुपर्छ भनेको छ । त्यसकारण कांग्रेसलाई हेर्दा निर्णयमा हेर्नुप-यो, एक्सनमा हेर्नुप-यो ।
गठबन्धन दल र अन्य दलको विषयमा नबोल्न नेतृत्वले रोक लगाएको भन्ने गुनासो किन ?
विलकुल गलत । बैठकमा आफ्ना कुरा राख्दै गर्दा नेता शेखर कोइरालाले यतातिर लाइभ भनियो, अर्कातिर फेरि महामन्त्रीजीले चिट थमाउनुभयो, अन्य दलका बारेमा पटक्कै नबोल्नु भनेर चिट थमाउनुभयो भन्नुभयो । भोलिपल्ट मैले त्यसलाई स्पष्ट पारेँ । महामन्त्रीभन्दा दुईजना महामन्त्री छौं । त्यो चिट कुन महामन्त्रीले थमाउनुभयो यो सबैलाई थाहा हुनुप-यो । मैले भनेँ– थमाउने महामन्त्री म नै हो । त्यो लेखेको मैले हो । बैठकमा सामान्य ‘ग्राउन्ड रुल’ हुन्छ । केन्द्रीय समितिको बैठकको केही मर्यादा हुन्छ । त्यहाँ फोन नउठाउने, अनिवार्य फोन उठाउनु परे बैठक बाहिर जाने, ‘साइड टक’ नगर्ने, कुनै पनि राजनीतिक दलको चुनाव चिह्नको कुरा नल्याउने त्यो चिटमा लेखिएको थियो ।
दल विशेषको नाम लिएर बोल्दा गठबन्धनलाई असर पार्ने चिन्ता पो हो कि ?
किन र ? पार्टीका साथीहरुले बोल्दै गर्दा गृहमन्त्रीको राजीनामा माग्नुभयो । कसैले अर्थमन्त्रीका बारेमा कुरा गर्नुभयो । कसैले अरुबारेमा कुरा गर्नुभयो । गठबन्धन दलमा हामी छौं भन्दैमा सबै कुरा ठीक छ त हामी भन्दैनौं नि !
संस्थापनइतरका नेता शेखर कोइराला सभापति देउवाप्रति नरम बनेको, सभापतिनिकट उपसभापति पूर्णबहादुर खड्कासँग महामन्त्रीद्वयको कुरा मिलेको चर्चा हुने गर्छ । १५औँ महाधिवेशनमा अहिलेका गुटहरू भत्किएर नयाँ बन्ने संकेत हो यो ?
१५औँ महाधिवेशन आउन दुई वर्ष बाँकी छ । दुई वर्ष पछिको महाधिवेशनबारे अहिल्यै चर्चा गर्नु उपयुक्त हुन्न । अर्काे, पार्टीभत्र कोही सधैँभरि एकै समूह वा व्यक्तिसँग मिल्छ भन्ने पनि हुन्न । सभापतिमा प्रतिस्पर्धा गरेकाहरू सधैँ झगडा गरेर बस्नुपर्छ भन्ने परिकल्पना हो र ? त्यसकारण सभापतिका प्रतिस्पर्धीहरू एकै ठाउँमा हुनुभयो, मिल्नुभयो भने कांग्रेसलाई नै राम्रो हुने हो । समाजलाई नै राम्रो हुने हो ।
नेपाललाई समुन्नत राष्ट्र बनाउने अजेन्डा लिएर चुनावमा जानुपर्छ, जितेर आएपछि साढे चार वर्ष अनावश्यक डिस्कसन, डिबेट बन्द गर्नुपर्छ । राजनीतिक रूपमा सबै निषेध गर्नुपर्छ भन्ने होइन, तर ध्यान राष्ट्र निर्माणमा जानुपर्छ । अनि फेरि चुनावको मिति घोषणा भयो भने चुनावी रापतापमा लाग्नुपर्छ ।
पार्टीको नीति र नेतृत्व नफेरेसम्म आमनागरिक अझ भनौँ युवा पुस्तालाई कांग्रेसले आफूप्रति आकर्षित गर्न सक्छ ?
नीति निरन्तर परिमार्जन भएर जाने विषय हो । नेपाली कांग्रेसले लिएको नीति पछाडि नेपालका सबै राजनीतिक दल उभिनुभएको छ । अब नेतृत्वको सवालमा कि नेतृत्व परिमार्जन भएर जाने हो कि बिदाई भएर जाने हो । कांग्रेसको महाधिवेशनबाट नेतृत्वमा हामी आउने हो । सबैले के कुरामा ढुक्क माने हुन्छ भने- यो कांग्रेस त्यहि कांग्रेसको रुपमा रहिरहँदैन । बदलिएको कांग्रेस र बलियो कांग्रेसलाई अगाडि लिएर हामी नेतृत्व गरेर मुलुकलाई हाँक्छौँ । हामी भन्दा म अथवा गगन थापा भन्ने कुरा भएन । शेरबहादुर देउवाले नेतृत्व गरेको कांग्रेसले अब काँध फेर्दैछ । कांग्रेस अब काँध फेर्ने चरणमा छ । नेतृत्व अब नयाँ स्थापित भएर आउने छ ।
२०७९ को निर्वाचनमा पुराना दलहरूप्रति केही हदसम्म आक्रोश र नयाँ दल, स्वतन्त्र उम्मेदवारहरूप्रति केही आकर्षण देखियो । यो कांग्रेसका लागि पनि थ्रेट होइन ?
केन्द्रीय कार्यसमितिको बैठकमा यसबारे समीक्षा भयो । तर यथार्थचाहिँ के हो भने २०७४ भन्दा २०७९ मा कांग्रेसले गणितीय रूपमा सुधार गरेको छ । सँगै राजनीतिप्रति आम मानिसमा २०७४ मा भन्दा वितृष्णा बढेको छ । त्यो वितृष्णा दलहरूसँग पनि बढ्छ र हामी जस्ता राजनीति गर्नेहरूसँग पनि बढ्छ । हामीले हेक्का राख्नुपर्ने के हो भने दलहरूप्रति, नेतृत्वप्रति, लोकतान्त्रिक प्रणालीप्रति वितृष्णा होइन, विश्वास बढोस् । यो देश बन्छ, बनाउन सकिन्छ भन्ने विश्वास बढोस् ।
अन्त्यमा यसपटक गठबन्धन बनाएर चुनाव लड्नुभो, आउँदो निर्वाचनको परिदृश्य कस्तो देख्नुहुन्छ ?
कतिपय दलले मिसन-२०८४ भनिरहेका छन् । मेरो बुझाई के हो भने नेपाललाई समुन्नत राष्ट्र बनाउने अजेन्डा लिएर चुनावमा जानुपर्छ, जितेर आएपछि साढे चार वर्ष अनावश्यक डिस्कसन, डिबेट बन्द गर्नुपर्छ । राजनीतिक रूपमा सबै निषेध गर्नुपर्छ भन्ने होइन, तर ध्यान राष्ट्र निर्माणमा जानुपर्छ । अनि फेरि चुनावको मिति घोषणा भयो भने चुनावी रापतापमा लाग्नुपर्छ । हामीकहाँ चाहिँ २०७४ को चुनाव सकिँदानसकिँदै २०७९ को चिन्ता, २०७९ को चुनाव सकिँदानसकिँदै २०८४ को चिन्ता हुन्छ । देशको चिन्ता कहिले गर्ने ? त्यसकारण २०८४ मा को-को लड्छन्, कसरी लड्छन्, को-को जित्छन् भन्ने कुराभन्दा यतापट्टि सोच्नुपर्छ ।
