टोकियो – जापानमा विज्ञान, प्रविधि, इन्जिनियरिङ र गणित (एसटीईएम)सँग सम्बन्धित क्षेत्रमा छात्राहरूको ठूलो अभाव छ । यसको कारण विज्ञान, प्रविधि, इन्जिनियरिङ र गणित पढेका स्मार्ट छात्राहरूले विवाह गर्दैनन् भन्ने गलत धारणा हो ।
विवाह र बच्चाहरू विज्ञान, प्रविधि, इन्जिनियरिङ र गणित क्षेत्रहरूमा काम गर्ने युवतीहरूको लागि कलंक मानिने धारणा स्थापित हुनु पनि अर्को कारण हो । यी मानयताले उनीहरूको करियरको प्रगति रोकिन्छ । अधिकांश केटीहरू यस क्षेत्रबाट टाढा छन् । यस क्षेत्रमा आउनेले बिहे गर्दैनन् । यसले गर्दा, परिवारहरूले युवतीहरूलाई विज्ञान, प्रविधि, इन्जिनियरिङ र गणितबाहिर करियर बनाउन दबाब दिन्छन् ।
यो जापानको लागि दोहोरो समस्या हो । एकातिर जापानमा जन्मदर ऋणात्मक भएको छ । यसलाई हटाउन सरकारले युवालाई विवाह र बढी सन्तान जन्माउन प्रोत्साहन गरिरहेको छ । उही समयमा, विज्ञान, प्रविधि, इन्जिनियरिङ र गणितमा युवतीहरूको कमीले जापानी कम्पनीहरूलाई उनीहरू उत्पादकता र प्रतिस्पर्धात्मकतामा विश्वभन्दा पछाडि परेको विश्वास गर्न प्रेरित गरेको छ, किनभने यी क्षेत्रमा महिला सहभागिता निरन्तर घट्दै गएको छ ।
जापानको शीर्ष इन्जिनियरिङ कलेज टोकियो इन्स्टिच्युट अफ टेक्नोलोजीमा तेस्रो वर्षमा अध्ययनरत युना काटो अनुसन्धानमा करियर बनाउन चाहन्छिन् । तर, बिहे गरेर सन्तान भएमा करियर छिट्टै टुङ्गिने उनको विश्वास छ । काटो भन्छिन्, ‘आफन्तले पनि एउटै सल्लाह दिन्छन्, परिवार बनाउनु छ भने विज्ञान, प्रविधि, इन्जिनियरिङ र गणितबाटै करियर बनाऊ ।’
यो प्रवृत्ति जापानका लागि समस्या बनेको छ । जसका कारण जापानमा सन् २०३० सम्म आईटी क्षेत्रमा मात्रै ७ लाख ९० हजार कर्मचारीको अभाव हुनेछ । टोकियो इन्स्टिच्युट अफ टेक्नोलोजीका उपप्रमुख जुन इची इमुरा भन्छन्, ‘हामीले सन् २०५० को लक्ष्यलाई ध्यानमा राखेर यो खाडल पुरा गर्नुपर्छ ।’
कोटा बनाइयो
पहिलो पटक सरकारले एसटीईएम कोर्समा छात्राका लागि कोटा तोकेको छ । यो जापानी समाजको लागि पूर्णतया नयाँ हुनेछ, किनकि अहिलेसम्म यी क्षेत्रहरूमा छात्रहरूलाई महत्त्व दिइएको थियो । जापानको निजी क्षेत्रले पनि ९एसटीईएम० मा लैङ्गिक समानता प्रवर्द्धन गर्न आफ्नो भाग गरिरहेको छ । मित्सुबिसी र टोयोटा जस्ता कम्पनीहरूले युवतीहरूलाई एसटीईएम पाठ्यक्रमहरूको लागि छात्रवृत्ति दिइरहेका छन् ।
रिपोर्टका अनुसार, जापानी युवतीहरू गणितमा विश्वमा दोस्रो र विज्ञानमा तेस्रो स्थानमा छन् । तर एसटीईएम क्षेत्रहरूमा समग्र लैङ्गिक समानतामा जापानको र्याङ्किङ यस वर्ष रेकर्ड तल्लो तहमा झरेको छ । वास्तवमा, विकसित देशहरूमा जापान अन्तिम स्थानमा छ, जसमा युनिभर्सिटी स्तरमा इन्जिनियरिङ, निर्माण र निर्माण अध्ययन गर्ने महिला विद्यार्थीमध्ये १६ प्रतिशत मात्रै छन् । प्रत्येक सातमध्ये एक महिला वैज्ञानिक मात्र छन् ।
